Kain en Abel.
Daar de eerste hoofdstukken van
de bijbel tot ons komen in telegramstijl, is het aan ons om de lacunes op te
vullen. Zo ook in de geschiedenis van Kain en zijn broer Abel. Wanneer gebeurde
het verhaal, hoe oud was de wereld toen Kain zijn broer vermoordde, wat was de
ware reden? Er moeten in ieder geval tientallen jaren en meer waarschijnlijk
honderden jaren verstreken zijn voordat dit gebeurde. Dit is geen uit de hand
gelopen kinderspel, dit is oorlog tussen twee volwassen mannen en het is een
godsdienst oorlog.
Als het zo is dat er al honderden
jaren verstreken zijn sinds de zondeval, dan moeten er ook al veel mensen op
deze wereld zijn geboren, waarschijnlijk een paar duizend. Kain en zijn broer
Abel zullen dan een familiegroep hebben vertegenwoordigd.
De offerdienst.
Abel was schaapherder en zijn
broer Kain wordt landbouwer. Deze geschiedenis begint met de woorden: na
verloop van tijd, een meer precieze vertaling is op een daarvoor bestemde tijd.
Het offer dat God instelde na de zondeval, werd van tijd tot tijd door de mens
herhaald. Als het offer wekelijks herhaald werd zal het op vrijdag middag
geweest zijn, op dezelfde tijd dat Jezus aan het kruis stierf, en riep het is
volbracht. Dit is ook de tijd dat God ging rusten na in zes dagen alles wat er
op de aarde is te hebben geschapen.
De plaats waar dit gebeurde wordt
niet vermeld, maar de voor de hand liggende plaats is de ingang van de hof van
Eden. Wij weten dat daar de Cherubs waren
en een flikkerend zwaard dat zich heen en weer spoedde, dit was een ideale
plaats van ontmoeting tussen de Schepper God en de gevallen mens, onder het
toeziend oog van de cherubs. Het was een leerschool, de mens kon zien wat er
gebeurde als hij zondigde, maar meer nog hij kon ook zien dat God een liefdevolle
God was met compassie, een God die de zonden van de mens wilde vergeven en de
consequentie daarvan Zelf wilde dragen.
Wij moeten in dit licht wat nader
naar dat zwaard kijken dat God daar gesteld had. In eerste instantie lijkt het
of dat zwaard in de hand van de Cherub is en dat hij er mee heen en weer
zwaait. Het zwaard hier is onafhankelijk van de engel en spoed van zichzelf
heen en weer. Verderop in de bijbel zie wij dat het woord van God een
tweesnijdend scherp zwaard is, en in het boek de Openbaring zien wij een zwaard
komen uit de mond van een persoon die wij herkennen als Jezus. Ook hier is het
logisch te veronderstellen dat het hier niet gaat om een letterlijk zwaard,
maar om Iemand die door Johannes het Woord van God genoemd wordt.
De mens is uit de Hof gedreven
door God en zijn plaats is ten oosten van die tuin, daar is ook het altaar dat
God met eigen hand bouwde, waarop hij het eerste offer bracht en dat op Zijn
eigen lijden en sterven zag. Hier was ook de plaats die hij had aangewezen als
heiligdom waar hij met de mens wilde communiceren, Hij was de enige in het universum
die aan de mens duidelijk kon maken wat het offer betekende.
Het offer.
Als Kain en Abel komen met het
offer, wat beschreven wordt in Genesis vier, dan is dit niet de eerste keer dat
zij dit doen. Later in de bijbel zien wij dat dit brandoffer regelmatig diende
te worden gebracht. Zowel Kain als Abel wisten dat de zonden die zij en hun
familie hadden begaan beleden moesten worden door hun hand op de kop van het
lam te leggen zodat er een overdracht van de zonden plaatsvond van mens naar
offer.
Het offer zag op de komende verlosser die hun zonden zou dragen. Het was
dan ook aan beiden bekend hoe dat brandoffer gebracht diende te worden en wat
de betekenis daarvan was. Dit was hun door hun vader Adam meegedeeld en zij
hadden hun vader dat offer keer op keer zien brengen. Als Kain dan ook komt met
een offer van vruchten in plaats van een lam is dat een bewuste opstand tegen
een duidelijk gebod van God. Kain bracht een offer van het werk van zijn eigen
hand, Abel bracht het offer wat God zelf had voorgeschreven.
Het offer wat Abel
bracht was een offer dat wees op het offer wat God bracht voor de zonden van de
hele wereld. De mens brengt zijn zonden naar God en God geeft Zijn gerechtigheid
aan de mens, daarom is het in wezen Gods offer voor de mens en niet het offer
van de mens voor God. Als Kain met zijn vruchten komt en die op een altaar legt
is dat een offer van hem aan God, dan vindt er geen uitwisseling van zonden en
gerechtigheid plaats. Wij kunnen niets aan God geven om onze zonden af te
kopen, wij ontvangen die vergeving van zonden als een vrije gave, het teken
daarvan was het Lam dat al de zonden dragen zou.
Kain begint hier als het ware een
nieuwe godsdienst, hij kan niet geloven dat een mens behouden kan worden door
wat God voor hem deed, en doen zou, hij wilde zelf een bijdrage leveren aan
zijn rechtvaardig making.
Nadat God het offer van zijn
broer had geaccepteerd door het met hemels vuur te verbranden, maar dat van hem
had afgewezen werd hij woedend. Niet alleen tegen God was zijn woede gekeerd,
die hem naar zijn mening afwees, maar ook op zijn broer Abel die zijn offer
geaccepteerd zag. Hij neemt het besluit om zijn broer te doden.
Een ontmoeting met God.
Op het moment dat de woede Kain
gaat beheersen komt God naar hem toe met de vraag waarom hij zo boos is. God zegt dat er geen reden
voor is en dat wanneer hij het juiste offer brengt ook zijn zonden vergeven
zijn.
Wij moeten ons hier realiseren
dat God in die tijd nog met de mens sprak in zichtbare vorm, in de vorm die wij
nu Jezus zouden noemen. Maar ondanks het aanbod van God zelf, van aangezicht
tot aangezicht, weigert Kain zich te bekeren en blijft hij bij zijn opstand
tegen God en zijn broer Abel.
Let op dat het God is die naar de
zondaar komt en niet andersom. Het is hier net als bij Adam en Eva, zij
verbergen zich na hun overtreding, het is God die hen opzoekt met Zijn aanbod
van vergeving.
De moord.
In plaats dat de woede van Kain
bedaard is na zijn ontmoeting met God, besluit hij zijn plan om zijn broer te
doden uit te voeren. Hoe hij hem vermoord wordt niet precies beschreven,
misschien kan de rabbinale overlevering ons hierbij helpen om ons een idee te
geven hoe het kan zijn gebeurd.
Kain vraagt zijn broer Abel om
met hem mee te gaan in het veld om samen te praten. Als zij ver weg zijn van
alle anderen, grijpt Kain zijn broer om hem te doden, maar zijn broer Abel
blijkt veel te sterk voor hem en bedwingt hem. Kain vraagt zijn broer om
vergeving, hij stelt voor om neer te knielen en God om vergeving te vragen. Als
Abel daar dan weerloos op zijn knieën ligt grijpt Kain een steen en slaat hem
daarmee net zolang tot hij sterft. In plaats van in doodsangst weg te vluchten
en zich te verbergen, zoals zijn ouders deden toen zij gezondigd hadden, voelt
hij een grote voldoening, hij heeft zijn broer wiens woorden en daden hem
constant aanklaagden, voor eeuwig het zwijgen opgelegd. Hij heeft het gevoel
dat hij meester is over leven en dood.
Het onderzoekend oordeel.
Ook nu weer komt de God die hij
niet wil dienen weer met een aanbod van vergeving, nadat Hij hem de kans heeft
gegeven om zijn zonden te belijden. Eerst is er een onderzoekend oordeel. God
vraagt aan Kain: waar is je broer Abel? Kain antwoordt met een leugen, moet ik
soms op mijn broer passen? Wat hij eigenlijk zegt, is U bent de Schepper van de
mens, het is Uw verantwoording om Uw dienaren te beschermen, U bent te kort
geschoten.
Hiermee klaagt hij God aan als de oorzaak van alle kwaad. Dit zijn
de argumenten die iedereen gebruikt die satan volgt, het zijn ook de argumenten
van satan zelf. In plaats van zijn zonden te belijden, en vergeving te vragen,
voor het doden van zijn rechtvaardige broer, klaagt hij God aan en geeft hij
Hem de schuld van zijn probleem.
Het uitvoerend oordeel.
En Hij zei: Wat heb je gedaan?
Hoor het bloed van je broer roept tot mij van de aardbodem. En nu ben je
vervloekt, ver van de aardbodem, die zijn mond heeft opengesperd, om het bloed
van je broer uit jouw hand te ontvangen. Wanneer je de aardbodem bewerkt, zal
hij je de volle opbrengst niet meer geven, een zwerver en een vluchteling zult
gij op de aarde zijn.
Het oordeel op de zonde van Kain
lijkt zeer licht, als wij de zwaarte van de overtreding in ogenschouw nemen.
Toen zijn vader en moeder gezondigd hadden moesten zij de hof verlaten. Zij
kwamen door hun zonde verder van God te staan, ook werd er toen een vloek over
de aarde uit gesproken. In het geval van Kain zien wij iets soortgelijk, de
gevolgen van de zonde drukken niet alleen op Kain maar op de hele wereld. Ook
hij verwijdert zich door aan de zonde vast te houden ver van het aangezicht van
God. Zolang Kain in zijn opstand tegen God volhardt, zal hij steeds verder van
God verwijderd raken.
De vloek van God over Kain is daarom ook eerder een
profetie over de gevolgen van de zonde, dan een straf daarop. De werkelijke
straf op de zonde valt op Christus. (De profeet Jesaja zegt daarom: De straf
die ons de vrede aanbrengt was op Hem.)
Onnodig leed.
Als Kain naar God had geluisterd
en zijn zonden oprecht beleden had, had hij wel de gevolgen van de zonden
ervaren, die hier omschreven worden als vloek, maar had was uiteindelijke
gevolg de eeuwige dood, niet op hem gevallen maar op het Lam van God. Kain
kiest er voor om net als Lucifer zelf zijn zonden te dragen. Zijn kinderen en
kleinkinderen vullen deze wereld met generaties van mensen die in opstand tegen
de Schepper leven. Uiteindelijk zullen zijn nakomelingen worden weggevaagd door
de zondvloed, nadat zij de aarde gevuld hebben met geweld, tegen degene die God
wel wilden dienen en Zijn wetten wilden gehoorzamen.
Een les voor ons?
Als het met de tweede generatie
van de mensheid zo fout kon gaan, hoe zit het dan met ons, die al zes duizend
jaar degeneratie in onze genen hebben, is er nog hoop voor ons? Als het waar is
dat God Zijn Zoon gegeven heeft om de zonden van de wereld te dragen, dan zijn
dat alle zonden, geen één uitgezonderd. Dat is ook die van u en van mij. Het is
wel zo dat wij onze zonden moeten erkennen, ze belijden, en er naar hunkeren om
ze te laten. Wij moeten God aanroepen in de zekerheid dat Hij in staat is ook
onze grootste zonden te vergeven, en niet zoals Kain te zeggen: Mijn misdaad is
te groot om de straf te dragen, hij geloofde niet dat God bij machte was om
zijn zonden te dragen, en hem toch vol liefde als Zijn kind te blijven zien.
De keus is aan ons. Wij kunnen
een Kain zijn in onze reactie op onze zonden, of net zoals zijn broer Abel onze
zonden op het lam van God leggen dat de zonde van de hele wereld gedragen heeft.
Als wij de weg van Kain kiezen zullen wij zeker populair zijn in deze wereld.
Als wij de weg van Abel kiezen zal vervolging en hoon ons deel zijn, maar in de
nieuwe schepping zullen wij geen vreemdelingen zijn. Wij zullen Hem kennen
zoals Hij ons gekend heeft.
Piet Westein