Als wij het evangelie van Lucas lezen, dan zien wij dat hij het verhaal van Jezus begint met de geboorte van Johannes. Jezus noemt Johannes de doper ook de grootste die geboren is, dus is het goed om de geschiedenis van Johannes wat nader te bekijken. Hij is de enige profeet die al honderden jaren voor zijn geboorte wordt aangekondigd, en het werk wat hij doen zou, wordt van tevoren voorzegd. Als wij naar de verschillen kijken van de afkomst en de omstandigheden rond hun geboorte, dan vallen een paar dingen op.
Johannes is uit de stam van Levi. Jezus uit de stam van Juda. De geboorte van Johannes wordt door een engel voorzegd aan zijn vader, hij is de verwekker van Johannes. De geboorte van Jezus wordt aan zijn moeder voorzegd, want zijn verwekker is God, door de Heilige Geest. Beiden worden geboren uit een vrouw die gezien de omstandigheden niet zwanger kon worden, de moeder van Johannes was te oud, en de moeder van Jezus was niet getrouwd en had geen omgang met een man.
Johannes erft een aards priesterschap van een aardse vader, en Jezus wordt priester van een andere orde. Op aarde had Hij nooit priester kunnen worden, want hij was niet uit de stam van Levi. Hij erft dat van zijn hemelse Vader, dat is een hemels priesterschap. Hier op aarde is Hij dan ook geen priester, maar is Hij profeet, en Zijn roeping is, de profetieën te vervullen. Waar Jezus door de Heilige Geest wordt verwekt, daar ontvangt Johannes de Geest ook al voor zijn geboorte. Want hij zal groot zijn voor de Here en wijn en sterke drank zal hij niet drinken en met de heilige Geest zal hij vervuld worden, reeds van de schoot zijner moeder aan. (Lucas 1:15)
Zowel de geboorte van Johannes als ook die van Jezus, en hun werk worden door de profeten voorzegd. Zie, Ik zend u de profeet Elia, voordat de grote en geduchte dag des Heren komt. (Maleachi 4:5) Waar Johannes het einde van de oud oudtestamentische tijd is, daar is Jezus degene waarin alle profetieën uit het oude testament worden volbracht. Jezus maakt in andere woorden het oude testament vol, daarom kon Hij ook aan het kruis roepen het is volbracht. Alle beloften van God aan de mensen gegeven, worden in Hem volbracht. Dat wat wij het nieuwe testament noemen, is dus eigenlijk het geopende testament van God. En wij, de mensheid zijn de erfgenamen.
Als wij naar het leven van Johannes kijken dan valt het op dat net als bij Jezus, wij vrijwel niets weten van de jeugd en de tijd tot hun openbare optreden rond hun dertigste levensjaar. In Lucas één wordt slechts gemeld dat hij door de Geest gesterkt opgroeide in de woestijnen tot de dag dat hij zich aan Israel vertoonde. (Lucas 1:80) In het derde hoofdstuk van Lucas staat dat het woord des Heren tot hem kwam in de woestijn, er wordt niet bij gezegd in welke vorm dat woord kwam, was het in een droom in visioen of sprak hij met God van aangezicht tot aangezicht, net als Mozes? Wij weten het niet. Wat wij wel weten, is dat hij het woord van God met kracht verkondigt, en dat op zo’n effectieve manier doet, dat hele scharen naar hem komen luisteren en zich laten dopen.
Het openbare optreden van Johannes kan maar kort hebben geduurd, want wanneer hij koning Herodes berispt om zijn verkeerde daden, en in het bijzonder omdat hij de vrouw van zijn broeder tot vrouw heeft genomen, laat Herodes hem arresteren en in de gevangenis opsluiten. Zijn discipelen volgen vanaf dat moment Jezus, maar waarom redt Jezus Johannes niet uit de macht van Herodes? Had de gevangenneming en de executie van Johannes een doel? En als dat zo is, wat was dat doel dan?
Dat Johannes met dezelfde vragen worstelde wordt duidelijk als hij twee van zijn discipelen naar Jezus stuurt met de vraag of Hij de Messias wel is, of dat er nog een ander gaat komen. En het enige antwoord wat Johannes krijgt is een verwijzing naar al de wonderen die Jezus doet. Of dat voldoende is geweest om de vragen van Johannes op te lossen weten wij niet, maar je vraagt je af als Hij naar zijn Almacht verwijst dan zegt Hij eigenlijk, Ik kan je wel helpen maar Ik doe het niet. Het waarom wordt niet gegeven, het zal zeker een plaats hebben gehad binnen het verlossingsplan, en wij kunnen alleen maar hopen dat Johannes dat heeft begrepen.
Dan komt er een dag dat God weer een jaar aan het leven van de viervorst Herodus heeft toegevoegd, hij is jarig en heeft dus alle reden om God dankbaar te zijn. Hij is in ieder geval wel blij, want er wordt een groot feest gevierd. Tijdens dat feest danst de dochter van Herodias voor de genodigden en doet dat zo goed dat Herodes haar belooft haar te geven wat zij maar begeert. Zij kiest zelf niets, maar raadpleegt haar moeder. De moeder is bang voor de invloed van Johannes op Herodes, zij zou haar positie aan het hof kwijt kunnen raken als Herodes naar Johannes zou luisteren. En zij neemt de gelegenheid te baat en laat haar dochter vragen om het hoofd van Johannes. En hoewel de koning dat niet wil, doet hij het omdat hij het beloofd heeft, en om de rijksgroten die bij hem aan tafel zitten en die getuigen zijn geweest van zijn toezegging. Het is mogelijk om in het leven en sterven van Johannes een profetische boodschap voor onze tijd te zien.
Door de profeet Maleachi werd geprofeteerd dat er een profeet zou komen in de kracht van Elia, die de weg bereiden zou voor de Messias. Volgens Jezus werd die profetie vervuld in het werk van Johannes de doper. Maar waar Johannes een volk voorbereidde voor de eerste komst van de Messias, daar zal voor de tweede komst de hele wereld moeten worden voorbereid. Iedereen moet de kans krijgen om zich voor te bereiden voor, zoals Maleachi het noemt, ”de grote en geduchte dag des Heren.”
Maar eerst noch even terug naar de geboorte van Johannes en Jezus, als wij in hun geboorte ook een diepere profetische betekenis willen leggen, dan staan zowel de moeder van Johannes als Maria beeld voor een religieuze macht. In dit geval is Elisabet het volk van Israel dat oud is. Het aardse priesterschap heeft als methode tot behoud nooit gewerkt, het kon nooit meer zijn dan een verwijzing naar wat komen zou, naar het werk van God in Jezus. Het feit dat de vader van Johannes met stomheid wordt geslagen bij het horen dat uit hem de voorloper van de Messias zal worden geboren wijst naar het onvermogen van het levitiesch priesterschap om het evangelie aan de wereld te verkondigen. Maria staat dan voor de christelijke kerk die ontstaat op de pinksterdag door de uitstorting van de Geest. Net zoals de kerk verwekt wordt door de Geest, zo ontvangt ook Maria de Messias door de Geest. Dus de boodschap van Johannes (bekeer u want het koninkrijk der hemelen is nabij gekomen) is ook de profetische boodschap voor onze tijd.
Als wij de gebeurtenissen rond de dood van Johannes als profetie toepassen op onze tijd, dan zien wij het volgende. Er is een koning die gemanipuleerd wordt door een vrouw, wij weten dat een vrouw in de profetie staat voor een religieuze macht, zoals een koning staat voor een politieke macht. Wij hebben niet één vrouw maar twee vrouwen, Herodias en haar dochter Salome. Wij hebben hier dus te maken met twee religieuze machten, waarvan de één zegt de moederkerk te zijn en de ander zich haar dochter noemt. In onze tijd hoeven wij niet echt te zoeken naar een kerk die zich de moederkerk noemt, de rooms-katholieke kerk is trots op deze titel, en de protestantse kerken zijn uit haar voort gekomen en zijn dus haar dochters.
In de geschiedenis van de vervolging van de protestanten was het nooit de rooms-katholieke kerk die het doodvonnis uitvoerde, het gebruikte daar altijd de politieke macht voor. Zo was het ook bij Herodes en Herodias. Herodias gebruikte haar dochter Salome om de politieke macht haar wil op te leggen. In onze tijd kunnen wij dus verwachten dat de moederkerk, de kerk van Rome, het protestantisme zal gebruiken om de politieke machten te dwingen de ware gelovigen onder druk te zetten om hun geloof op te geven, en wellicht met de dood te bedreigen.
Zijn er noch meer paralellen in deze geschiedenis? Herodias was getrouwd met een andere man dan Herodes, zij pleegde dus overspel. In het nieuwe testament zien wij dat de bruid van Christus, de vrouw in het wit gekleed, zich aan de politieke machten bindt, en dan wordt uitgebeeld als een in rood geklede hoer (Openbaring 17), zij gaat dus een onwettige verbinding aan, samen met haar dochters. Degenen die zij vervolgt zijn een profetisch volk die haar misdaden veroordelen, zij zeggen dat zij een verkeerde heer (satan) dienen. De verkondiging van het eeuwig evangelie zal de ware gelovigen in de eindtijd dus duur komen te staan, zij zullen zowel door de politieke machten (de koningen der aarde) als door de religieuze machten (roomse kerk en de protestanten) worden vervolgd. Het uiteindelijke doel zal zijn een wereldreligie waar niemand de ander nog van zonde beticht.
Als wij de gevangenneming en de dood van Johannes zo mogen uitleggen dan is de boodschap die hij tweeduizend jaar geleden bracht noch steeds van toepassing. In zijn tijd had het een lokale, letterlijke toepassing, nu een geestelijke en wereldwijde. Zijn boodschap was dus niet aan tijd of plaats gebonden. Het was een boodschap voor alle tijden, en met name voor de tijd juist vóór de wederkomst van Jezus, en zien wij daar niet allemaal naar uit?
Als wij het leven en sterven van Johannes zó lezen dan was zijn dood niet tevergeefs. Dan spreekt hij nu nog, en gaat zijn boodschap over heel de wereld, een boodschap die oproept tot bekering omdat het koninkrijk der hemelen nabij gekomen is.
Piet Westein